Raport #zacznijodlekkiej 2023

Już po raz trzeci Nestlé Polska, Polski Związek Lekkiej Atletyki, Instytut Nauk o Żywieniu Człowieka Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie połączyły siły, aby zrealizować ogólnopolski projekt badawczy #zacznijodlekkiej. W tym roku po raz pierwszy w dołączyła do nich również Akademia Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie.

Analogicznie do raportów z 2018 oraz 2020 roku, celem badania była ocena wiedzy żywieniowej, sposobu żywienia i sprawności fizycznej dzieci i młodzieży uczestniczących w programie sportowym Lekkoatletyka dla każdego! (Ldk!) w porównaniu z ich nietrenującymi rówieśnikami. Dodatkowo w tym roku po raz pierwszy w historii badania #zacznijodlekkiej dokonano również analizy źródeł białka w diecie dzieci.

Badanie przeprowadzono od kwietnia do czerwca 2023 roku wśród 1012 dzieci w wieku 10–14 lat. Zgodnie z przyjętą metodologią i doborem celowym połowę próby badawczej stanowiły dzieci uczestniczące w programie Lekkoatletyka dla każdego!. Poprzez dobór per matching do drugiej grupy, tzw. grupy kontrolnej, wybrano dzieci o analogicznej charakterystyce socjo-demograficznej, jednak nieuczestniczące w żadnym tego typu programie edukacyjno-sportowym.

Wybór różnych technik i narzędzi badania pozwolił na kompleksowe podejście do postawionego problemu badawczego. Autorzy raportu przeprowadzili:

• Bezpośrednie pomiary antropometryczne masy ciała i wzrostu, które pozwoliły na wyliczenia wskaźnika BMI, a następnie interpretację wyników w oparciu o siatki centylowe (opracowane na podstawie ogólnopolskich danych statystycznych).
• Ocenę wiedzy żywieniowej na podstawie wypełnionego przez dzieci kwestionariusza autorstwa Dickson-Spillmann.
• Badanie nawyków żywieniowych dzieci na podstawie kwestionariusza Adolescents Food Habits Checklist.
• Analizę źródeł białka w diecie dzieci przy wykorzystaniu półilościowego kwestionariusza częstości spożycia, przygotowanego w oparciu o dane z tabel składu i wartości odżywczej żywności.
• Ocenę sprawności fizycznej w oparciu o europejski test sprawności fizycznej EUROFIT oraz wykorzystywany w programie Ldk! test Oceny Sprawności Fizycznej OSF.

Jak wynika z raportu odsetek dzieci z nadmierną masą ciała jest ponadtrzykrotnie wyższy w grupie kontrolnej (19%) niż wśród trenujących w programie Ldk! (6%). Regularna aktywność fizyczna ma istotny wpływ na ogólną sprawność fizyczną. Uczestnicy programu Ldk! uzyskują lepsze wyniki w takich obszarach, jak siła, szybkość, wytrzymałość, gibkość, skoczność i koordynacja ruchowa. Analizy przeprowadzone w ramach badania #zacznijodlekkiej! wskazują, że dzieci uczestniczące w programie Lekkoatletyka dla każdego! mają wyższy poziom wiedzy żywieniowej (w tym zasad komponowania diety, kaloryczności spożywanych produktów i ich wpływu na zdrowie), niż dzieci z grupy kontrolnej. Tym, co niepokoi, jest jednak nadmierne spożycie białka wśród dzieci i młodzieży. Badania wykazały również, że przeciętnie 64% spożywanego przez dzieci i młodzież białka jest pochodzenia zwierzęcego.

Zwieńczenie raportu stanowią rekomendacje dla rodziców dot. zdrowia, zbilansowanej diety i aktywności fizycznej dzieci, opracowane na podstawie uzyskanych wyników badania.